ޑޮލަރުގެ ދަތިކަން: ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ ގޮންޖެހުން

ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ މަޝްރަޙުގައި ޑޮލަރުގެ ދަތިކަމަކީ އެތައް ޒަމާނެއް ވަންދެން ދެމިގެންދާ މައްސަލައެކެވެ. މި މައްސަލައަށް ހައްލެއް ހޯދުމަށް ސަރުކާރުންނާއި މޯލްޑިވްސް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީ (އެމްއެމްއޭ) އިން އެކި ފި ފިޔަވަޅުތައް އަޅަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް، އަދިވެސް މި މައްސަލައިގެ ކޮޅެއް މެދެއް ފެންނާކަށް ނެތެވެ.

މިހާރު ކަޅު ބާޒާރުގައި ޑޮލަރެއްގެ އަގު 19.30 ރުފިޔާއާ ހަމައަށް އަރާފައިވާއިރު، މިއީ ކޮވިޑް-19ގެ ބަލިމަޑުކަމުގެ ދުވަސްވަރު ޑޮލަރު ލިބުން ދަތިވެފައިވާ މިންވަރާ އެއްވަރުގެ އަގެކެވެ. މި ހާލަތު މިހާ ގޯސްވުމުގެ އެއް ސަބަބަކީ ރާއްޖޭގެ ޔޫޫޒަބަލް ރިޒާވް ދަށަށް ދިއުމެވެ. މިދިޔަ މަސް ނިމުނުއިރު ޔޫޒަބަލް ރިޒާވުގައި ހުރީ އެންމެ 32 މިލިއަން ޑޮލަރެވެ. މިއީ ވަރަށް ކަންބޮޑުވާންޖެހޭ މިންވަރެކެވެ.

ޑޮލަރުގެ ދަތިކަން އިތުރުވުމުގެ އަނެއް މައިގަނޑު ސަބަބަކީ ދައުލަތުގެ ޚަރަދުތައް އިތުރުވެ، ދަރަނި އަދާކުރުމަށް ބޭނުންވާ ޑޮލަރުގެ އަދަދު ބޮޑުވަމުން ދިއުމެވެ. އަންނަ އަހަރު ދަރަނި އަދާކުރުމަށް ގާތްގަނޑަކަށް 9 ބިލިއަން ރުފިޔާ ޚަރަދުކުރަން ޖެހޭނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވޭއިރު، މިއީ މި އަހަރަށް ވުރެ ތިން ގުނަ އިތުރު އަދަދެކެވެ.

މި މައްސަލައަށް ހައްލެއް ހޯދުމުގެ ގޮތުން އެމްއެމްއޭއިން ވަނީ ބޭރު ފައިސާއާ ބެހޭ ގަވާއިދަށް ބަދަލުތަކެއް ގެނެސްފައެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ރިސޯޓުތަކުން ޓޫރިސްޓުންގެ ބޮލަކަށް 500 ޑޮލަރު، އަދި ގެސްޓްހައުސްތަކުން 25 ޑޮލަރު ބޭންކުތަކަށް މާރުކުރަން ޖެހުން ހިމެނެއެވެ. މި ފިޔަވަޅުތަކުން އަހަރަކު 750 މިލިއަން ޑޮލަރު ހޯދޭނެ ކަމަށް އެމްއެމްއޭއިން އަންދާޒާކުރެއެވެ.

ނަމަވެސް، މާލީ ދާއިރާގެ ތަޖުރިބާކާރުން ދެެކޭގޮތުގައި މި ފިޔަވަޅުތަކުން ޑޮލަރުގެ ކަޅު ބާޒާރުގެ އަގު ކޮންޓްރޯލްކުރެވޭނެ ކަމަކަށް ނުފެނެއެވެ. މީގެ އެއް ސަބަބަކީ މާރުކުރާ ފައިސާގެ 60 ޕަސެންޓު އެމްއެމްއޭއަށް ނަގަން ޖެހުމެވެ. އަދި ބޭންކުތަކަށް ވަންނަ ފައިސާގެ ބޮޑު ބައެއް ކާޑު ލިމިޓްތައް ހަމަޖެއްސުމަށް ބޭނުންވާނެތީއެވެ.

ޑޮލަރުގެ މައްސަލައަށް ދާއިމީ ހައްލެއް ހޯދުމަށް އިޤްތިޞާދީ މާހިރުން ހުށަހަޅާ ބައެއް ހައްލުތަކުގެ ތެރޭގައި ހުރިހާ ޑޮލަރެއް ބޭންކު މެދުވެރިކޮށް މާރުކުރުމާއި، އިމްޕޯޓުކުރާ ފަރާތްތަކަށް ފަސޭހައިން ޑޮލަރު ލިބޭނެ ގޮތްތައް ފަހިކޮށްދިނުން ހިމެނެއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން، ދައުލަތުގެ ޚަރަދުތައް ކުޑަކުރުމާއި އިސްރާފު މަދުކުރުމަކީވެސް މުހިންމު ކަމެއް ކަމުގައި ފާހަގަކުރެވެއެވެ.

ނަމަވެސް، މި ހައްލުތައް ތަންފީޒުކުރުމުގައި ގިނަގުނަ ގޮންޖެހުންތަކެއް ހުރިކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. މިސާލަކަށް، ހުރިހާ ޑޮލަރެއް ބޭންކު މެދުވެރިކޮށް މާރުކުރަން ފެށުމަކީ ވިޔަފާރިވެރިންގެ މެދުގައި ނުތަނަވަސްކަން އުފެދިދާނެ ކަމެކެވެ. އެހެންކަމުން، މިފަދަ ބަދަލުތައް ގެންނަންވާނީ ވަރަށް ވިސްނުންތެރިކަމާއެކު، ކުރިއާލާ ރޭވުމަށްފަހު، މަޑުމަޑުން ކަމުގައި ތަޖުރިބާކާރުން ލަފާދެއެވެ.

ޑޮލަރުގެ ދަތިކަމުގެ ސަބަބުން ރާއްޖޭގެ އާންމު ރައްޔިތުންނަށްވެސް ނޭދެވޭ އަސަރުތަކެއް ކުރަމުންދާކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެއެވެ. މިސާލަކަށް، ކާބޯތަކެތީގެ އިންފްލޭޝަން ރޭޓް 2021 ވަނަ އަހަރު 1.8 ޕަސެންޓުގައި ހުރިއިރު، މިހާރު އެ ރޭޓް 7 ޕަސެންޓާ ހަމައަށް އަރާފައިވެއެވެ. މިއީ ޑޮލަރުގެ ތާށިކަން ބޮޑުވުމާ ސީދާ ގުޅުން ހުރި ކަމެއް ކަމުގައި ބެލެވެއެވެ.

ޚުލާޞާކޮށް ބަލާއިރު، ޑޮލަރުގެ ދަތިކަމަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ އެންމެ ބޮޑު އެއް ގޮންޖެހުމެވެ. މި މައްސަލައަށް ދާއިމީ ހައްލެއް ހޯދުމަށްޓަކައި ސަރުކާރރުކާރުންނާއި އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުން ގިނަގުނަ މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަމުން ދިޔަ ނަމަވެސް، އަދިވެސް އެދެވޭ ނަތީޖާއެއް ނުފެންނަކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ. އެހެންކަމުން، މި މައްސަލައަށް ހައްލެއް ހޯދުމަށްޓަކައި ދައުލަތުގެ ޚަރަދުތައް ކުޑަކުރުމާއި، ބޭރުގެ އިންވެސްޓްމަންޓްތައް އިތުރުކުރުމާއި، އަދި ޑޮލަރު ލިބޭނެ އިތުރު ވަސީލަތްތައް ހޯދުމަށް އިތުރު މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަންޖެހޭކަން ފާހަގަކުރެވެއެވެ.

ނިންމާލުމުގެ ގޮތުން ދަންނަވާނަމަ، ޑޮލަރުގެ ދަތިކަމަކީ ކުރު މުއްދަތެއްގައި ހައްލުކުރެވޭނެ މައްސަލައެއް ނޫނެވެ. މިއީ ދިގު މުއްދަތަކަށް ރޭވިގެން، ހަރުދަނާ އިޤްތިޞާދީ ސިޔާސަތުތަކެއްގެ ދަށުން މަސައްކަތްކޮށްގެން ހައްލުކުރެވޭނެ މައްސަލައެކެވެ. އެހެންކަމުން، ސަރުކާރުންނާއި އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުން މިކަމަށް އިތުރު ސަމާލުކަމެއް ދީ، ދެމެހެއްޓެނިވި ހައްލުތަކެއް ހޯދުމަށް މަސައްކަތްކުރުމަކީ މުޅި ޤައުމުގެ މަޞްލަޙަތަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ.