ޚަރަދު ބޮޑު ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް – ރައްޔިތުން އުއްމީދު ކުރި ނަތީޖާއަށް ސުމެއް

އިބްރާހީމް ޙަސަން

2008ވަނަ އަހަރު ޢަމަލު ކުރަން ފެށި ޤާނޫނު އަސާސީ އެއްސިފައަކީ އެބައެއްގެ މައްޗަށް ވެރިކަން ހިންގަން ތިބި މީހުންނަކީ  ރައްޔިތުން އިންތިޚާބު ކުރާ ބައެއް ކަމުގައި ހެދުމެވެ. ޤާނޫނު އަސާސީ 8ވަނަ ބާބުގެ 230ވަނަ މާއްދާގެ (ހ)ގައި  ބަޔާން ވެގެން ވަނީ ދިވެހި ރާއްޖޭގެ އިދާރީ ދާއިރާތައް ހިންގަންވާނީ ލާމަރުކަޒީ އުޞޫލުން ކަމަށެވެ. މިގޮތަށް ޤާނޫނު އަސާސީ ކަނޑައެޅުމާއި އެކު ޒަމާނުށް ސުރެ ރަށްރަށުގެ ކަންކަން ހިންގާ ބެލެހެއްޓުމަށް ވެރިކަމުގެ ފަރާތުން އައްޔަނު ކޮށްފައިވާ ކަތީބުންގެ ދައުރު ނިމުނީއެވެ. މީހުން ދިރިއުޅޭ ކޮންމެ ރަށެއްގައި،  އެރަށެއްގެ ރައްޔިތުން އިންތިޚާބު ކުރާ ކައުންސިލުން ޤާނޫނުގައި ވާ ގޮތުން އިންތިޚާބު ކުރަން ފެއްޓުނެވެ. މިހާރު ގުނަމުން މިދަނީ ކައުންސިލްގެ4 ވަނަ ދައުރެވެ. ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމް ބައްޓަން ކޮށްފައި އޮތް ގޮތުން އެއީ ޚަރަދު ބޮޑު، އަދި ޚަރަދަށް ބަލާއިރު ރައްޔިތުންނަށް ލިބޭ ފައިދާ ކުޑަ ނިޒާމެއް ކަމުގައި ޤަބޫލު ކުރަން ޖެހެއެވެ.

ދިވެހި ރާއްޖޭގެ އިދާރީ ދާއިރާތައް ލާމަރުކަޒީ  އުޞޫލުން ހިންގުމުގެ ޤާނޫނުގެ 24ވަނަ މާއްދާގައި  ވާ ވާގޮތުން 3000މީހުންނަށް ވުރެ ކުޑަ އާބާދީ އެއް ނަމަ 5ކައުންސިލަރުން 3000މީހުންނަށް ވުރެ ބޮޑު އާބާދީއެއް ނަމަ، 7  ކައުންސިލަރުން އިންތިޚާބު ކުރަން ޖެހެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ކޮންމެ އިދާރީ ދާއިރާއަކަށް ރައްޔިތުން އިންތިޚާބު ކުރާ އަންހެނުން ތަރައްޤީއަށް މަސައްކަތް ކުރާ ކޮމެޓީއެއް އޮންނަންވާނެއެވެ. ކައުންސިލަރުންގެ މުސާރަ އަށް ގެނަވުނު ބަދަލްއާއި އެކު ކޮންމެ ރަށެއްގެ ރަށު ކައުންސިލްގެ ރައީސްއަކަށް  މުސާރަ އެލަވަންސް އާއި އެކު މަހަކު  25500ރުފިޔާ ނާއިބް ރައީސްއަކަށް މުސާރަ އާއި އެލަވަންސްއާއި އެކު 20000- ރުފިޔާ ކޮންމެ ކައުންސިލަރަކަށް18000-ރުފިޔާ އެވެ. ވީމާ 3ކައުންސިލަރުންނަށް މަހަކު 54000.00-ރުފިޔާއެވެ.  ވީމާ 5ކައުންސިލަރުން ހިމެނޭ ރަށެއްގައި ކައުންސިލަރުންގެ މުސާރައަށް މަހަކު 99,500 ރުފިޔާ ޚަރަދުވާނެއެވެ. 500މީހުން ހަމަ ނުވާ ކުޑަ ކުޑަ އާބާދީއަކަށްވެސް މަހަކު ކައުންސިލަރުން މުސާރައަށް ޚަރަދު ވާނެ މިންވަރެވެ.  މިއީ އަދި ހަމަ އެކަނި ކައުންސިލަރުންގެ މުސާރައަށް ޚަރަދު ވާ މިންވަރެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ލާމަރުކަޒީ ޤާނޫނޫނަށް ގެނައި އިސްލާހާއި އެކު އތމ ކޮމެޓީއަށް ގެ މެމްބަރުންގެ އެލަވަންސާއި ސެކެޓްރީ ޖެނަރަލްގެ މުސާރަ އިތުރު ވެގެން ދާނެއެވެ. މިއީ ހަމަ އެކަނި ރަށެއްގެ ރަށު ކައުންސިލްތަކަށް ޚަރަދު ވާނެ ވަރެވެ. މީގެ އިތުރު ސިޓީ ކައުންސިލްތަކު ކައުންސިލަރުންގެ މުސާރަ އަދި އިތުރު ވާނެއެވެ.

ރަށު ކައުންސިލްތަކުގެ މަސްއޫލިއްޔަތާއި ބާރުތައް ޤާނޫނުގެ 22ވަނަ މާއްދާގައި ހ އިން ޗއަށް އަދި އިތުރުން ހވ އަށް އަކުރުތަކުގައި ބަޔާންކޮށްފައި ވެއެވެ. ނަމަވެސް ރައްޔިތުން ބޭނުންވާ ގިނަ އަސާސީ ޚިދުމަތްތައް ދެނީ އަދި އެޚިދުމަތް ތަރައްޤީކޮށް ހިންގަނީ ސަރުކާރުގެ ގުޅުން ހުރި ކުންފުންޏަކުން ނެވެ. ކައުންސިލުން ކުރާ ކަމެއް ނެތެވެ. މިސާލަކަށް ރަށުގެ ކަރަންޓާއި ފެނާ ނަރުދަމާ ޤާއިމްކޮށް އެޚިދުމަތް ދެނީ  ސަރުކާރުގެ ގުޅުން ހުރި ކުންފުނި މެދުވެރިކޮށެވެ. ރަށްރަށުގައި ސަރުކާރުން ޤާއިމްކޮށްދިން ވޭސްޓް މެނޭޖްމަންޓް ސެންޓަރތައް ކައުންސިލާއި ހަވާލުކޮށްފައި ވެއެވެ. އެފަދަ ބައެއް ރަށްރަށުގެ ސެންޓަރތައް ކައުންސިލްތަކުން މަރާމާތުކޮށް ބެލެހެއްޓޭނެ ގޮތެއް ނެތެވެ. ރަށްރަށު ގިނަ ކައުންސިލްތަކުން ސޯސަލް މީޑިއާގައި ޢާއްމު ކުރާ މައުލޫމާތުތަކަށް ބަލާއިރު މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ކައުންސިލްތަކުން ހިންގާ ޙަރަކާތްތަކަށް ވެފައި ވަނީ ކޮންމެވެސް ކަހަލަ މުބާރާތެއް ބޭއްވުމެވެ. ނުވަތަ ކޮންމެ ވެސް ދުވަހެއް ފާހަގަ ކުރުމެވެ. ދެން އޮތީ ކައުންސިލްތައް ރައްޔިތުން ބަލައިގަންނަ ގޮތެވެ. ލާމަރުކަޒު ޤާނޫނުގެ 107މާއްދާގައި ކައުންސިލްތަކުގެ ލާޒިމްކޮށްފައިވާ ރައްޔިތުންގެ ބައްދަލުވުންތަކަށް ވެސް   އާއްމު ގޮތެއްގައި ހާޒިރު ވަނީ ރައްޔިތުންގެ ތެރެއިން ހާޒިރު ވާ އަދަދު 10މީހުންނަށް ވުރެ މަދުކަން ރަށްރަށުގެ ރައްޔިތުންގެ ވާހަކަ ތަކުން ދޭހަވެއެވެ. ވޯޓް ފޮއްޓާ ހަމައިން ރައްޔިތުންގެ ވާޖިބު ނިމިފައި ވާ ކަން ދޭހަވެއެވެ.

މިހާރު ހިންގަމުން މިގެންދާ  ދިވެހި ރާއްޖޭގެ އިދާރީ ދާއިރާތައް ލާމަރުކަޒީ އުޞޫލުން ހިންގުމަކީ ، ރާއްޖެއަށް ލިބޭ އާމްދަނީ ނުބައްދަލު ޚަރަދު ތަކެއް ހިނގާ  ނިޒާމެއް ކަމާ މެދު ހެޔޮވިސްނުމުގެ ނަޒަރަކުން ވިސްނާ ހަމަ މީހަކުވެސް ޤަބޫލް ކުރާނެއެވެ. އަދި  މިއަދު މިނިޒާމާ މެދު ރައްޔިތުން ވަނީ މާޔޫސްވެފައިކަން ދޭހަވެއެވެ. ވީމާ މިއަދު  މަޖުބޫރުވެފައި ވަނީ ރައްޔިތުން ބަލައިގަންނަ ރާއްޖޭގެ ރަށްތަކަށް އެކަށީގެންވާ މޮޑެލެއްގެ ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމަކަށް ބަދަލް ކުރަން މަޖުބޫރު ވެފައެވެ. އަދި ލާމަރުކަޒީ ނިޒާމަށް ރައްޔިތުން ހޭލުންތެރި ކުރުވާ ކައުންސިލަރުން ވާޖިބު އަދާ ކުރާގޮތް ދެނެގަނެވޭނެ “ރޫފަ ހެޔޮ” ރައްޔިތެއް ބިނާ ކުރުމުގެ މަސައްކަތް ކަމާ ގުޅުން ހުރި ފަރާތްތަކުން ކުރަން ޖެހިފައިވާ ވެއެވެ.  އެއީ ބައިބޯ ގައުމުތަކުގައި ސިޓީތަކާއި ޕްރޮވިންސްތައް ހިންގާ ގޮތަށް ރާއްޖޭގައި ހިންގެން ނެތް ނިޒާމެއް ކަން ޤަބޫލު ކުރަން ޖެހޭއެވެ. އެއީ ބައެއް ސިޔާސީ މީހުން ބޭނުންވާ ފަދައިން ދޮޅަހަކަށް މީހުންއުޅޭ ރަށެއްގައި 20މީހުން ކައުންސިލަރުންނަށް ދެން ރަށުގައި ތިބި އެންމެނަކީ  އަންހެނުން ކޮމެޓީ މެމްބަރުންގެ ގޮތުގައި އިންތިޚާބުކޮށްގެން ހިންގެން ނެތް ނިޒާމެއްކަން ކަށަވަރެވެ. މިއަދު މިވަނީ 2008ވަނަ އަހަރު ރައްޔިތުންގެ އުއްމީދު ކުރި ނަތީޖާ ނުލިބި މުޅި ނިޒާމް ފެއިލްވެ ސުމަކަށް ވެއްޓިފައެވެ.

އިބްރާހިމް ޙަސަން